Het ICT-project basisregistratie persoonsgegevens, operatie BRP, is totaal mislukt. Lees hier (inderdaad, niet in het verplicht voorgeschreven open formaat) het ongecorrigeerd stenogram van het debat. Of bekijk hier de commissievergadering of het plenair debat (inderdaad, om dit te zien heb je proprietary software nodig).
Het project is gestopt maar heeft inmiddels € 100.000.000 gekost. Wat heeft de Nederlandse burgergemeenschap hier nu voor gekregen? En hoe kunnen zulke projecten beter in de toekomst? Hoe moet de overheid nu verder met ICT-projecten? Het rapport van het parlementair onderzoek naar ICT-projecten bij de overheid geeft al enkele aanbevelingen. Ook over het gebruik van opensourcesoftware.
Maar mijn aanbeveling is: ‘Werk de open source way’, hiermee bedoel ik dat niet alleen de software beschikbaar is als vrije software en opensourcesoftware, maar dat de hele manier van werken op ‘the open source way’ gebeurt:
- Accepteer alleen vrije software en opensourcesoftware:
- Eis de de essentiële vrijheden (free software) voor de gebruiker van de software.
- Eis open source software zodat de broncode beschikbaar is.
- Werk ‘the open source way’:
- Open uitwisseling van kennis, ideeën en informatie zodat mensen kunnen leren, samenwerken en hergebruiken.
- Iteratief, agile, DevOps, sprints, scrum – elke cyclus levert al iets op. Alles is meteen beschikbaar voor het publiek. Geen big bang, waterval approach.
- Transparantie by default (code, kosten, projectvoortgang).
- Voorkom declareren zonder te leveren: korte duidelijke resultaten: DevOps. Per cyclus wordt afgerekend.
- Hierdoor is exit-strategie ook weer minder noodzakelijk. Alles is immers al beschikbaar.
- Meritocratie, dus niet: het is duur dus het moet wel goed zijn.
- Bouw een community van gebruikers, leveranciers en opdrachtgevers:
- Zorg dat er interne expertise is bij overheid (vooral ook over ‘the open source way’).
- Werk samen.
- Werk aan een vertrouwensrelatie door tastbare resultaten.
- Werk met open projectplanning.
- Werk met korte sprints met duidelijke kosten en resultaten; een open transparant budget per sprint.
- Werk samen met partijen die zich hebben bewezen in deze manier van werken.
- Wees kritisch met het inhuren van bedrijven die een vendor lock-in strategie hanteren.
- Dus niet dóór externen en gecontroléérd door externen; eigen controle door de overheid.
- Accepteer geen boeteclausules die stoppen duur maken.
Het voortijdig einde van operatie BRP laat het belang van een exit-strategie zien. Blijkbaar kan een exit-strategie al relevant zijn voordat het project is afgerond. Een exit-strategie beschrijft hoe het stoppen van een project of het veranderen van software of softwareleverancier vorm krijgt. Elk softwareproject zou een exit-strategie moeten hebben.
Het schijnt dat er geen duidelijke exit-strategie is voor operatie BRP. Dit leidde tot de volgende moeilijkheden:
- De overdracht van de source code. De source code moet achteraf beschikbaar worden gemaakt (en we moeten nog maar zien of dat echt gaat gebeuren). De broncode had al vanaf het begin van het project vrij beschikbaar moeten zijn, inclusief de volledige tool-chain, issue tracker en documentatie.
- Mogelijkerwijze moeten er boetes worden betaald omdat het project wordt stopgezet.
Er is overigens brede politieke overeenstemming dat ICT-projecten anders moeten, maar in de praktijk wil het nog maar niet lukken. Zie ook mijn oproepen tot het gebruik van vrije software en opensourcesoftware aan diverse formateurs (Kamp en Bos, Schippers).
Ik ben graag bereid als dure externe adviseur verder mee te denken over hoe de overheid ICT-projecten meer ‘the open source way’ zou kunnen uitvoeren of om mijn kennis en ideeën gratis met politieke partijen te delen.
Inmiddels openbaar: https://github.com/MinBZK/OperatieBRP